با گذشت ماه‌ها از عرضه‌ی پردازنده‌های رایزن، همه این نام را شنیده‌اند و طبعا جدیدترین محصول ای‌ام‌دی که از ۴، ۶یا ۸هسته بهره می‌برد، هدف جذابی برای اورکلاکرهای خبره است.

پردازنده‌های رایزن ماه‌ها است توسط کمپانی‌ ‌ای‌ام‌دی وارد بازار شده‌اند و همواره بحث و گفتگو در مورد این پردازنده‌ها وجود دارد.

اکنون نوبت به اورکلاک پردازنده‌های جدید ای‌ام‌دی رسیده است. با توجه به این‌که شرکت مذکور دست اورکلاکرها را برای افزایش فرکانس پردازنده‌ها باز گذاشته است، این قشر می‌توانند توانایی‌های خود را در این زمینه نشان دهند. البته همانطور که می‌دانید، رسیدن به فرکانس‌های بالاتر نیازمند سیستم خنک‌کننده‌ی باکیفیت است.

آیا پردازنده‌های رایزن، رؤیای اورکلاکرها هستند؟ برای رسیدن به نتایج بهتر، تنظیماتی با استفاده از فرم‌ور اولیه انجام دادیم. همچنین برای رسیدن به فرکانس‌های بالاتر از خنک‌کننده‌‌ی بادی حرفه‌ای یا خنک‌کننده مایع با لوپ بسته استفاده کرده‌ایم. البته قبلا پردازنده‌های رایزن را اورکلاک کرده‌ایم که سقف نتایج معمولا بین ۳.۹تا ۴گیگاهرتز بود.

ولی داستان امروز کمی متفاوت است. امروز یک قدم فراتر گذاشته‌ایم و درصدد سنجش تأثیرات تنظیمات مختلف بایوس، روی مدل‌های هشت هسته‌ای هستیم. از خنک‌کننده‌ی مایع برای پایین آوردن دمای پردازنده استفاده کرده‌ایم. در انتها، تأثیرات فرکانس‌های متفاوت رم و پردازنده‌ را تست خواهیم کرد.

پیکربندی برای تستبعضی از آزمایشگاه‌های ما پردازنده‌های خود را از ای‌ام‌دی دریافت کرده‌اند، برخی از پردازنده‌ها توسط تولیدکنندگان مادربرد به دست آمده است و سایر آزمایشگاه‌ها هنگام عرضه‌ی محصولات توسط ای‌ام‌دی مجبور به خرید تراشه‌ از خرده‌فروشی شدند. تامز هاردور فرانسه موفق به دریافت هر سه مدل هشت هسته‌ای 1700، 1700X و 1800X، از ای‌ام‌دی شد. برای این‌که بتوانیم این پردازنده‌ها را تا سر حد مرگ اورکلاک کنیم، از بهترین سخت‌افزار‌های موجود استفاده کرده‌ایم.

برای خنک کردن، از خنک‌کننده‌ی ۲۸۰میلی‌متریBe Quiet استفاده کردیم. اگر چه دفاتر مختلف ما ازمادربردهای متفاوتی استفاده می‌کنند، ما برای این کار ازایسوس Crosshair VI Hero استفاده کرده‌ایم. برای رم سراغ دو ماژول حافظه از شرکت جی‌اسکیل با نامFlare X  رفتیم که برای رایزن طراحی شده است. در واقع، این کیت از آی‌سی‌هایB-die سامسونگ استفاده می‌کند، که بهترین ویژگی‌ها را برای اورکلاک کردن در نظر گرفته است. آیا این یک ترکیب عالی است؟ خواهیم دید. برای جلوگیری از ایجاد گلوگاه گرافیکی، از کارت گرافیک ROG Strix GTX 1080 ایسوس استفاده می‌کنیم. برای انجام این کار، پاور MasterWatt Maker 1200 از کمپانیکولرمستر وظیفه‌ی تأمین توان مصرفی کل سیستم را برعهده دارد.

تغییرات اورکلاک

اورکلاکینگ از طریق ویندوز راحت است؛ اما ترجیح می‌دهیم از تنظیمات جدید موجود در بایوس استفاده کنیم. به نظر استفاده از تنظیمات بایوس در پلتفرم جدیدی مانند رایزن تأثیر بیشتری دارد.

در ادامه، تنظیمات مهم و کاربردی موجود در بایوس مادربورد ایسوس آمده است:

·         :Ai Overclock Tuner برای دسترسی به تنظیمات فرکانس، این گزینه را روی«manual» و برای انتخاب پروفایل اورکلاک حافظه، آن را روی«.D.O.C.P» قرار دهید (پارامترهای مرتبط به‌صورت خودکار تنظیم می‌شوند.

·         فرکانس:BCLK در این مقاله بعدا به تنظیمات بسیار مهم این قسمت خواهیم پرداخت. از قسمت تنظیمات می‌توان فرکانس را از ۸۵تا ۱۴۵مگاهرتز تنظیم کرد. به‌طور پیش‌فرض فرکانس باید ۱۰۰مگاهرتز باشد؛ ولی ما روش‌های خودمان را داریم.

·         CPU Core Ratio :این ضریب برای تعیین فرکانس پردازنده استفاده می‌‌شود. برای اورکلاک پردازنده باید آن را افزایش دهید؛ هرچند باید مراقب باشید. هنگامی که«Ratio» رویAuto تنظیم نشده، فناوریXFR ای‌ام‌دی غیرفعال است. پردازنده به‌طور خودکار به حالت اورکلاکینگ می‌رود و تمام ویژگی‌های صرفه‌جویی در انرژی غیر فعال می‌شوند. این کار را می‌توان توسط گام‌های افزایشیX۰.۲۵انجام داد.

·         فرکانس حافظه: فرکانس حافظه سیستم، از ۱۳۳۳تا ۳۲۰۰MT/s (میلیون انتقال در ثانیه) است و با استفاده از محدوده‌ی فرکانسیBCLK، می‌توان آن‌ را افزایش داد. این یک پارامتر بسیار مهم برای بهینه سازی عملکرد است و به‌زودی به بررسی آن خواهیم پرداخت.

·         حالتSMT یاMulti Threading :هم‌زمان، شبیه بهHyper-Threading اینتل  است. توجه کنید که وقتی این گزینه فعال شده بود، با مادربرد به مشکل برخوردیم. اگرSMT را روی حالت خودکار قرار دهید، SMT هنوز فعال خواهد بود و به مشکل قبلی برنمی‌خوریم.

·         :CPU Core Voltage Override این گزینه اجازه می دهد ولتاژ اصلی پردازنده‌ی خود را تنظیم کنید. ایسوس توصیه می‌کند ولتاژ بیش از ۱.۴ولت تنظیم نشود. ای‌ام‌دی حداکثر ولتاژ ۱.۳۵ولت را برای اورکلاک‌های بلندمدت توصیه می‌کند. اگر چه شرکت ادعا می‌کند که ولتاژ هسته‌ی رایزن می‌تواند تا ۱.۴۵ولت افزایش یابد؛ ولی طول عمر قطعه ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.

·         ولتاژ:DRAM افزایش ولتاژ رم می‌تواند به تثبیت اورکلاک کمک کند. به نظر مقدار ۱.۳۵ولت کافی است. در صورت استفاده از سلول‌هایB-die سامسونگ، بدون خنک‌سازی اضافه، برای اورکلاک بالا و تأخیر پایین، می توان ولتاژ را تا ۱.۸ولت افزایش داد.

·         ولتاژ:PLLتوصیه‌ی ما تنظیم دستی این گزینه روی ۱.۸ولت است. اگر آن را روی«Automatic» تنظیم کنید، این خطر وجود دارد که مادربرد شما آن را بالا ببرد؛ در نتیجه دما افزایش خواهد یافت. این گزینه زمانی مفید است که از نیتروژن مایع هنگام اورکلاکینگ (به ویژه برای رم) استفاده کنید.

اگر روی زیرمنوی خارجی«Digi+ Power» کلیک کنید، این گزینه‌ها را مشاهده خواهید کرد:

·         :Load-line Calibration با توجه به آزمایش ما، سطح ۱بهترین نتایج را به ارمغان می‌آورد.

·         :CPU Current Capability برای جلوگیری از محدودیت‌های اورکلاک، توصیه می‌کنیم این گزینه را تا ۱۴۰درصد افزایش دهید.

برای یادآوری، بد نیست بدانید کهLLC به تثبیت ولتاژ اصلی هنگام لودهای سنگین پردازنده کمک می‌کند. هنگامی که پردازنده در حالت استراحت (بیکار) است، انرژی کمی مصرف می‌کند؛ بنابراین، ولتاژ ۱.۳۵ولت نیاز آن را به‌راحتی رفع می‌کند. با این حال، هنگامی که حجم کار افزایش می‌یابد، ولتاژ کمی کاهش می‌یابد (به‌عنوان مثال ۱.۳ولت). بدیهی است که این کاهش برای ثبات پردازنده خوب نیست. مادربورد مجهز به قابلیت کالیبراسیون بار می‌تواند ولتاژ اصلی را هنگام لودهای سنگین افزایش دهد تا این اثر را جبران کند.

تست LLC

تعدادی از حالت‌های ارائه‌شده توسط مادربردCrosshair VI Hero را امتحان کردیم و نتایج با استفاده از ولت‌متر ثبت شد.

پس از تنظیم ولتاژ پردازنده روی ۱.۳۵ولت، تمامی این پروفایل‌ها در حالت بیکاری نزدیک به ۱.۳۵۷ولت به پردازنده تزریق کردند؛ ولی ولتاژ پروفایل‌های مختلف در لودهای سنگین مقادیر متفاوتی دارد. جدول زیر ولتاز هر پروفایل را در حالت بیکاری و لود سنگین نشان می‌دهد.

جدول بالا نشان‌دهنده‌ی ولتاژ مشابه با زمانی است که تنظیماتLLC روی حالت بیکاری است. در سطح ۱افزایش ولتاژ در حالت لود منطقی به نظر می‌رسد. آزمایش‌های ما نشان می‌دهند که سطح ۱با حالت اتوماتیک تفاوتی ندارد؛ ولی زمانی که می‌خواهید ازLLC 1 استفاده کنید، برای اطمینان از صحت ولتاژ، آن را روی حالت اتوماتیک قرار ندهید. آخرین سطح ریسک بیشتری دارد، به‌طوری که ولتاژ را تا ۱.۴۴ولت افزایش می‌دهد.

مواظب ولتاژ پردازنده‌ی خود باشید. همانطور که مشاهده کردید، تنظیم ولتاژ روی ۱.۳۵ولت به این معنی نیست که دقیقا همان ولتاژ توسط پردازنده دریافت می‌شود. درLLC 5 ولتاژ پردازنده در خدود ۰.۱ولت افزایش می‌یابد. همچنین شایان ذکر است که مقادیر به‌دست‌آمده توسط شرکت ایسوس تأیید شده است

حداکثر ولتاژ توصیه‌شده توسط ایسوس

تاخیر های DRAM

منوی تنظیمات«DRAM Timing Control» دسترسی به تأخیر‌های حافظه را فراهم می‌کند. در حال حاضر تنها پنج گزینه وجود دارد. تنظیمات مناسب حافظه در این پلتفرم بسیار مهم است، بنابراین یک تیتر را کلا برای تنظیمات حافظه اختصاص داده‌ایم.

همه پارامترهای موجود در«DRAM Timing Control» قابل اعمال نیستند. حداقل، این مورد در نسخه‌ی فرم‌ور ۵۸۰۳مشاهده می‌شود. شاید ای‌ام‌دی بعدا به سازندگان مادربورد اجازه‌‌ی برداشتن این قفل‌ها را بدهد.

آیا تقلبی در بایوس اتفاق افتاده است؟

برای افزایش کارایی در ویندوز، ای‌ام‌دی توصیه کرده‌ است که در قسمت«Power Plan»، گزینه‌ی«High performance» را انتخاب کنیم. تأثیر این کار چیست؟ برای فهمیدن این موضوع، درصدد تست آن برآمدیم.

ابتدا«Performance Bias» را در بایوس فعال و گیک‌بنچ ۴را اجرا کردیم. این گزینه اجازه می‌دهد اورکلاکرها امتیاز بیشتری در رقابت‌ها کسب کنند. نتایج بنچمارک جدول زیر، پس از سه اجرای متوالی به دست آمده است.

گیک‌بنچ ۴

تنظیم«Power Plan» روی گزینه‌ی «High performance»، اندکی کارایی را افزایش داده است. حتی گزینه‌ی «Performance Bias» که در بایوس وجود دارد، امتیاز گیک‌بنچ را بیشتر می‌کند. اگر آن را از حالت اتوماتیک دربیاورید و روی Aida/Geekbench بگذارید، شاهد افزایش امتیاز بیشتری خواهید بود. شاید بررسی‌کننده‌های حرفه‌ای مادربورد این گزینه‌ها را نوعی تقلب تلقی کنند؛ اما در مسابقه‌های اورکلاکینگ مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

نرم افزار Turbov ایسوس در مقابل رایزن مستر

اگر چه نرم‌افزارTurboV Core ایسوس برای استفاده روزانه مفید نیست؛ ولی به‌عنوان نرم‌افزاری برای تسهیل تنظیم فرکانسBCLK در محیط ویندوز شناخته می‌شود. TurboV Core یک برنامه‌ی جامع است و به شما اجازه می‌دهد ولتاژهای مختلف را در کنار ضرایب آن‌ها تغییر دهید.

هنگام استفاده ازTurboV Core به چند مشکل برخوردیم. هنگام تست از چند ولتاژ مختلف استفاده کردیم. تنظیمات را در محیط ویندوز انجام دادیم و تغییرات دمایی را چک کردیم. پس از تنظیم ولتاژ هسته روی ۱.۲ولت، ناگهان دما از ۵۰درجه به ۱۲۰سانتی‌گراد درجه رسید؛ به‌طوری که نرم‌افزار بنچمارک سین‌بنچ حتی فرصت نمایش یک پیکسل را نیافت. در ابتدا فکر کردیم تنظیمات را به‌درستی اعمال نکرده‌ایم ولی چند دقیقه بعد، دوباره دما تا ۱۱۴درجه سانتی‌گراد افزایش یافت و سیستم به‌طور اتوماتیک ری‌استارت شد. بالاخره زمانی که ولتاژ را روی ۱.۱ولت تنظیم کردیم، دما به ۹۸درجه‌ رسید و سیستم ری‌استارت نشد و توانستیم با استفاده از ولت‌متر، ولتاژ واقعی را بسنجیم. با سنجش مقادیر دریافتیم که مقدار ۱.۱ولت در نرم‌افزار، باعث اعمال ولتاژ ۱.۷ولتی روی بورد شده است. نمی‌دانیم زمانی که دما به ۱۲۰درجه رسید، ولتاژ چقدر بود؛ ولی با توجه به این‌که ولتاژ ۱.۷ولت، توانست دمای چیپ را به ۹۸درجه برساند، ولتاژ مورد نیاز برای رساندن دما به ۱۲۰درجه، باید نزدیک به ۲ولت بوده باشد! با توجه به‌ این‌که پردازنده توانست تحت چنین ولتاژی دوام بیاورد، نتیجه می‌گیریم که پردازنده‌های رایزن بسیار مقاوم هستند.

اشکال به بخش فنی شرکت ایسوس گزارش شد و مسئول آن گفت در نسخه‌ی بعدیTurboV Core این مورد اصلاح می‌شود. درست قبل از انتشار مطلب، آخرین نسخه‌یTurboV Core را آزمایش کردیم و متوجه شدیم که نرم‌افزار به جای استفاده از ولتاژ نادرست، هنگ می‌کند و بسته می‌شود.

اشکالات را که کنار بگذاریم، نرم‌افزار ایسوس را به ابزار ایزن مستر ای‌ام‌دی ترجیح می‌دهیم. کار کردن با نرم‌افزار دوم کمی دشوار است و تنظیمات کمتری دارد.

اورکلاک فرکانس BCLK

اورکلاک رایزن تفاوت چندانی با سایر پلتفرم‌ها ندارد. یک فرکانس مرجع وجود دارد که ایسوس آن را فرکانسBCLK می‌نامد و کم و بیش معادل فرکانس BCLK موجود در پردازنده‌های اینتل است.

این بخش اهمیت ویژه‌ای دارد؛ زیرا تنظیمات به چند زیرسیستم مرتبط است: کلاک پردازنده و حافظه، و همچنین پورت‌های USB، پورتPCIe و رابط‌هایSATA. افزایش آن تقریبا همه چیز را روی مادربرد اورکلاک می‌کند.

افزایش فرکانسBCLK، ممکن است منجر به مشکلات پایداری در هر رابط شود. به همین دلیل، ایسوس پیشنهاد می‌کند رابط‌ها به‌طور مستقیم به پردازنده متصل شوند که منجر به اورکلاک رابط‌ها می‌شود. هنگام اورکلاک‌های سنگین ایسوس توصیه به استفاده از ابزار ذخیره‌سازیm.2 کرده است؛ زیرا از طریقPCIe به پردازنده متصل می‌شود.

تغییر فرکانس BCLK

بسیاری از مادربردها اجازه‌ی تغییر فرکانسBCLK را نمی‌دهند و آن را روی ۱۰۰مگاهرتز قفل می‌کنند. اما برخی از تولیدکنندگان از یک مولد فرکانس خارجی در پلتفرم‌های رده‌بالا استفاده می‌کنند. بنابراین، اگر قصد اعمال تغییرات روی فرکانس BCLK دارید، ابتدا باید مطمئن شوید که مادربرد مورد استفاده‌ی شما دارای مولد فرکانس خارجی است. هنگام نگارش این مطلب، فقط ۳یا ۴مادربورد رایزنی دارای این امکانات بودند.

در تست‌های انجام‌شده، سیستم با فرکانسBCLK روی ۱۴۸مگاهرتز پایدار بود و درگاه‌هایUSB یاSATA مشکلی نداشتند. برای جلوگیری از افزایش بیش از حد فرکانس مرجع، لازم است که ضریب پردازنده و حافظه را کاهش دهید. با این افزایش سرعت، باسPCIe تحت فشار قرار می‌گیرد.

اشکال: برای افزایش فرکانس بیش از ۱۱۰مگاهرتز در مادربرد، مجبور شدیم گزینهSMT مادربرد را روی حالت«Auto» قرار دهیم. SMT در این حالت فعال است؛ اما زمانی که ما این گزینه را روی «فعال» تنظیم کردیم، مادربورد مانع از افزایش فرکانس به بیش از ۱۱۰مگاهرتز شد.

مدیریت PCI Express

سوکتAM4 ازPCIe نسل سوم استفاده می‌کند. هنگامی که فرکانسBCLK را روی بیش از یک مقدار خاصی قرار دهید، مادربرد رویPCIe ۲.۰به فعالیت خود ادامه می‌دهد. با انتخاب فرکانس بالاتر، فرکانس افست بالاتری انتخاب می‌شود. با توجه به این‌که فرکانس با باسPCIe گره خورده است، ما سعی کردیم نرخ انتقال نسل ۱را اعمال کنیم؛ اما تغییری ندیدیم

ملکرد گرافیکی زیاد تحت تأثیر این تغییرات قرار نگرفت؛ حداقل در هیچ کدام از عناوینی که با استفاده ازGeForce GTX 1080 آزمایش کردیم، تغییرات زیادی مشاهده نشد. به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم از فرکانس ۱۰۴.۸یا ۱۴۴.۸مگاهرتز استفاده کنید. در صورت نیاز، می‌توانید به‌صورت دستی نسلPCIe را از طریقBIOS ایسوس انتخاب و قفل کنید؛ ولی مراقب باشید، زیرا افزایش بیش از حد فرکانسBCLK ممکن است باعث بروز بی‌ثباتی‌هایی در باسPCIe شود.

دما و تاثیرات PLL

همانطور که می‌دانید، پردازنده‌های رایزن حاوی سنسورهای متعددی هستند که اجازه می‌دهد فرکانس و ولتاژ به‌عنوان تابعی از دمای پردازنده عمل کند. بنابراین مطالعه‌ی این رابطه مهم است. هنگامی که درجه حرارت تراشه از 95 درجه سانتی‌گراد تجاوز کند، عملکرد کاهش می‌یابد.

در طول بنچمارک‌گیری توسط نرم‌افزار‌های مختلف، دماهای مشاهده‌شده هنگام استفاده از پردازنده‌ی 1800X، حتی در حالت بیکاری، ما را شگفت‌زده کرد. وقتی که آزمایشات را با 1700 آغاز کردیم، بیشتر شگفت‌زده شدیم،. از آن زمان، ای‌ام‌دی یک به‌روزرسانی منتشر کرده است که در آن برای به دست آوردن دمای واقعی پردازنده‌های 1800X و 1700X، باید از آفست ۲۰- درجه سانتی‌گراد استفاده کنید. اعمال این آفست برای پردازنده‌ی 1700 نیاز نیست.

همچنین، آزمایشات مختلف نشان‌دهنده‌ی این هستند که آفست ۲۰درجه‌ای یک تقریب با خطای زیاد است و می‌تواند با تغییر ولتاژ و میزان لود، زیاد یا کم شود. پس اندازه‌گیری‌ها و دمای به‌دست‌آمده برای 1700X و 1800X با توجه به این آفست‌، دقیق نیست.

تاثیر PLL

برای یادآوری، ما از خنک‌کننده‌ی ۲۸۰میلی‌متری استفاده می‌کنیم. پردازنده در محدوده‌‌های مختلف ولتاژ آزمایش شد و هر بار از یک فرکانس مناسب استفاده شد. منطقی است که ولتاژ بالاتر، منجر به درجه حرارت بالاتر خواهد شد.

جدول بالا نشان‌دهنده‌ی دمای اسمی و صحیح پردازنده درPLL با ولتاژ ۱.۸و ۱.۹ولت است. پس از تجزیه و تحلیل‌های بسیار به این نتیجه رسیدیم که ولتاژPLL متغییر است و این تغییر روی دمای پردازنده تأثیر بسزائی دارد. بنابراین آزمایش‌های خود را با تنظیم ولتاژ روی مقدار ۱.۸ولت ادامه دادیم؛ در این حالت هیچ مشکلی در زمینه‌ی پایداری نداشتیم.

به نظر می‌رسد افزایش این ولتاژ تأثیری ندارد و با این‌که دما تا ۸درجه افزایش می‌یابد، نمی‌توان به فرکانس بالاتری دست پیدا کرد. توصیه‌ی ما این است که این ولتاژ را به‌صورت ثابت و روی ۱.۸ولت یا کمتر (در صورتی که پردازنده‌ی شما پایدار باشد) تنظیم کنید. دو ستون پایانی نشان‌دهنده‌ی دمای صحیح است (پس از اعمال آفست ۲۰- درجه‌ای.(

با استفاده از داده‌ی به دست آمده، نمودار ولتاژ-دما را ترسیم کردیم. این نمودار نشان می‌دهد که افزایش دما عملا به‌صورت خطی است. خطوط مستقیم نشان می‌دهند که درجه حرارت اصلاح‌شده با آفست ۲۰- درجه سانتی‌گراد اعمال شده است. با ثابت نگه‌داشتن ولتاژPLL روی ۱.۸ولت، توانستیم ولتاژ هسته را ۰.۱۵ولت افزایش دهیم، بدون اینکه از دمای ثبت‌شده با استفاده ازPLL با ولتاژ ۱.۹ولت تجاوز کنیم.

ادامه دارد...

برگرفته از سایت زومیت